Yapay Zeka Tüzüğü Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde Yayınlandı
Avrupa Birliği Yapay Zeka Tüzüğü («AI Act») 12 Temmuz 2024 tarihinde Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayınlanmıştır ve bunu takip eden 20. günde yürürlüğe girecektir. AI Act, yürürlüğe girdikten sonra kademeli olarak uygulamaya alınacak ve 36 aylık bir süreç sonunda tüm hükümleri uygulanabilir olacaktır.
AI Act içerisinde yapay zeka sistemleri tanımlanmakta, risklerine göre kategorize edilmekte, bu sistemlere yönelik kapsamlı gereksinimler ile gerekli koruma mekanizmaları ortaya koyulmakta ve şeffaflık yükümlülükleri getirilmektedir.
Bu yazımızda AI Act yürürlüğe girdikten sonraki 36 aylık süreç ve ihlal halinde uygulanacak yaptırımlar ele alınacaktır.
AI Act Yürürlüğe Girdikten Sonraki 36 Ay
AI Act, 1 Ağustos 2024 tarihinde yürürlüğe girecek ve aşağıdaki istisnalar dışında, yürürlüğe girdikten 36 ay sonra tam olarak uygulanabilir hale gelecektir.
AI Act yürürlüğe girdikten:
- 6 ay sonra: Üye devletler yasaklanmış yapay zeka sistemlerini aşamalı olarak kaldıracak;
- 9 ay sonra: Üye devletlerin yapay zeka sistemlerine yönelik uygulama kuralları hazırlanacak;
- 12 ay sonra: Genel amaçlı yapay zeka sistemlerine yönelik yükümlülükler yürürlüğe girecek;
- 24 ay sonra: Yüksek riskli yapay zeka sistemlere yönelik yükümlülükler yürürlüğe girecek;
- 36 ay sonra: Halihazırda başka AB mevzuatına tabi olan yüksek riskli yapay zeka sistemlerine yönelik yükümlülükler yürürlüğe girecektir.
Mevzuat ile uyum sağlanması için öngörülen süre azalmaktadır. Şirketler, geliştirdikleri ve kullandıkları yapay zeka sistemlerinin bir haritasını oluşturmalı ve bunları risk kategorilerine göre kategorize etmeli, mevcut uyum ve risk düzeylerini belirlemek için boşluk analizi yapmalı ve yapay zeka sistemlerine yönelik yönetim çerçevesi ile kurumsal yapılar oluşturmalıdır.
İhlal ve Yaptırımlar
Üye devletler, AI Act’in gerekliliklerine uymayan yapay zeka sistemleri piyasaya sürüldüğünde veya kullanıldığında, ihlallerle ilgili olarak idari para cezaları da dahil olmak üzere etkili, orantılı ve caydırıcı cezaları yürürlüğe koymak yükümlülüğü altındadır.
Bu cezalara karar verilirken dikkat edilmesi gereken eşikler, AI Act içerisinde belirlenmektedir:
- Yasaklanmış uygulamalara ilişkin ihlaller veya verilere ilişkin gerekliliklerle ilgili aykırılıklar için 35 milyon Euro'ya veya bir önceki mali yılın dünya çapındaki toplam yıllık cirosunun %7'sine kadar (hangisi daha yüksekse);
- Genel amaçlı AI modellerine ilişkin kuralların ihlali de dahil olmak üzere, Yönetmeliğin diğer gerekliliklerinden veya yükümlülüklerinden herhangi birine ayrılık durumunda 15 milyon Euro'ya veya bir önceki mali yılın dünya çapındaki toplam yıllık cirosunun %3'üne kadar;
- Bir talebe yanıt olarak onaylanmış kuruluşlara ve yetkili ulusal makamlara yanlış, eksik veya yanıltıcı bilgi verilmesi durumunda 7,5 milyon Euro'ya veya bir önceki mali yılın dünya çapındaki toplam yıllık cirosunun %1,5'ine kadar;
Her bir ihlal kategorisi için eşik değer, küçük ve orta büyüklükteki işletmeler için iki tutar arasından düşük olan, diğer şirketler için ise ikisi arasından yüksek olan olacaktır.
