Deprem Nedeniyle Getirilen Yeni “Ek Vergi”

Kapsam

09.03.2023 tarihinde TBMM’de kabul edilen ve 12 Mart 2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı

Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da diğer vergi düzenlemeleri dışında,

• 2022 kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan bazı indirim ve istisnalar üzerinden %10, bazı indirim ve istisnalar üzerinden ise %5 oranında bir “ek vergi” alınmasına ve iki taksitte ödenmesine,
• Deprem bölgesinde mükellefiyeti bulunanların bu vergiden muaf tutulmasına,
• Ödenecek verginin gider ve indirim olarak dikkate alınamaması ve hiçbir vergiden mahsup edilememesine,
• 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulmasının ödenecek ek vergi için bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyeceğine,

ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır.

Aşağıda bu yeni vergi hakkında kısaca bilgi verilecektir:

DEPREM NEDENİYLE GETİRİLEN “EK VERGİ”

Kanunun 10. maddesinin 27. fıkrası ile kurumlar vergisi mükellefleri için yeni bir “ek vergi” getirilmiştir. Bu yeni verginin başlıca hükümleri aşağıdaki gibidir:

• Verginin konusu ve oranı:

Ek vergi, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmek suretiyle,

• KVK ve diğer kanunlar gereğince kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna ve indirim tutarları ile KVK md.32/A kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahlar üzerinden, dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin %10 oranında,
• KVK md.5/1,a’da düzenlenen istisna ile yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilen istisna kazançlar üzerinden %5 oranında,

hesaplanacaktır.

• İstisnalar:

Kurumlar Vergisi Kanunu’ndaki şu indirim ve istisnalar ek vergiden istisnadır:

• KVK md.5/1,d’deki yatırım fon ve ortaklık kazançları
• KVK md.5/1,i’deki kooperatiflerin risturn istisnası kapsamındaki kazançları
• KVK md.5/1,j’deki sat-kirala-geri al işlemlerinden doğan istisna kazançlar
• KVK md.5/1,k’deki her türlü varlık ve hakların, kaynak kuruluşlarca, kira sertifikası ihracı amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla varlık kiralama şirketlerine satışı ile varlık kiralama şirketlerince bu varlıkların devralındığı kuruma satışından doğan kazançlar,
• KVK geçici md.14’deki kurumlar vergisinden müstesna tutulan kur korumalı mevduat kaynaklı kazançlar
• KVK md.10/b,c,ç,d,e,f’deki indirim konusu yapılan bağışlar ve sponsorluk giderleri
• KVK md.10/g’deki kurum kazancından indirim konusu yapılabilen girişim sermayesi fonu
• KVK md.10/h’deki kazancından indirim konusu yapılabilen, korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının %100'ü oranında korumalı işyeri indirimi
• GVK geçici md.61’deki tevkifata tabi yatırım indirimi istisnası
• İlgili kanunları uyarınca kurum kazancından indirilebilen bağış ve yardımlar 
• 1 sayılı CB Kararnamesi md.407’deki mikro ve küçük işletmelerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile Ar-Ge ve tasarım merkezlerinden elde ettikleri istisnaya ve indirime konu kazançları

• Muafiyet:

Deprem bölgesindeki 11 il ve 1 ilçede (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa, Gürün/Sivas) mükellefiyeti bulunanlar vergiden muaf tutulacaktır.

• Diğer Hükümler:
  • Ek vergi, gider ve indirim olarak dikkate alınamayacak ve hiçbir vergiden mahsup edilemeyecektir.
  • 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulması, ödenecek ek vergi için bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyecektir.
• Verginin beyanı ve ödenmesi:

Ek vergi 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde (özel hesap dönemine tabi mükelleflerde 2023 yılı içinde sona eren hesap dönemi için verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannamesinde) gösterilecek ve ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde, ikinci taksiti bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenecektir.

• Anayasallık tartışması:
  • Ek vergi 2022 mali yıl tamamlandıktan sonra bu dönemde yararlanılan indirim ve istisnalar üzerinden hesaplanmakta, böylece dolaylı olarak bu döneme ait kazançları vergilendirmektedir.
  • Yeni bir kanun ve getirdiği yeni verginin tamamlanmış hukuki durumlara uygulanmasının geçmişe yürüme yasağını ve dolayısıyla hem vergilerin kanuniliğini (AY 73) hem temel haklara müdahale ve mülkiyet hakkına müdahalenin kanuniliğini (AY 13 ve AY 35) ihlal ettiği öne sürülebilir.
  • 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinin verginin anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle ihtirazi kayıtlı olarak verilmesi halinde davayı görecek mahkemeden 7440 sayılı Kanun’un md.10/27 hükmünü itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne götürmesi talep edilebilir (AY 152). Ancak vergi mahkemesinin bu konuda takdir yetkisi vardır.
  • Anayasa Mahkemesi’nin 1999 yılından sonra getirilen benzer geçmişse etkili vergiler yönünden verdiği kararlar birbiriyle tutarlı olmayan yaklaşımlar içermektedir: AYM bazı kararlarında yalnız gerçek olmayan geriye yürümenin anayasaya uygun olacağını söylerken, başka kararlarında olaydaki gibi gerçek geriye yürüme hallerini de kamu yararı gerekçesiyle anayasaya uygun bulabilmiştir.
  • Anayasa Mahkemesi kararları geriye yürümemektedir (AY 153/5). Bu nedenle bir başka mükellefin açtığı dava neticesinde konunun AYM’ye taşınması ve ilgili kanunun iptali halinde, dava açmamış mükellefler bu iptalin sonuçlarından yararlanamayacaktır.
  • Anayasaya aykırılık iddiası, vergi mahkemeleri tarafından ciddi bulunmaz ve konu itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi önüne götürülemez ise iç hukuk yolları tüketildikten sonra bu defa bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne başvurulabilecektir (AY 148).
  • Gerçek geriye yürümenin Anayasaya aykırı olduğunu söyleyen AYM kararlarının varlığı karşısında Anayasaya aykırılık iddiasının ciddi olması ve gerek olası bir iptalin sonuçlarından yararlanabilmenin gerek bireysel başvuru imkanını kaybetmemenin tek yolunun dava açmak olması nedeniyle 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesini ihtirazi kayıtlı olarak verme seçeneğinin mükelleflerce değerlendirilmesi gerekmektedir.