Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da Önemli Değişiklikler

E-ticaretin Düzenlenmesi Kanununa Yeni Tanım ve Kapsam

E-ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a e-ticaret hizmet sağlayıcı ve e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret pazar yeri, e-ticaret ortamı kavramları ile birlikte net işlem hacmi ve ekonomik bütünlük kavramları tanımlanmıştır.

Söz konusu E-Ticaret Değişiklik Kanunu ile seyahat acenteliği, sivil havacılık, bireysel emeklilik, bankacılık, sigortacılık, finansman, sermaye piyasası, ödeme hizmetleri, bahis ve şans oyunları ile elektronik haberleşme alanlarında faaliyet gösteren işletmelerin e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya e-ticaret hizmet sağlayıcı olarak kabul edilmeyeceği düzenlenmiştir.

E-Ticaret Sektöründe Ticaret Bakanlığı’na Yeni Yetki ve Görevler

E-ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu’nun yürürlüğü ile birlikte Ticaret Bakanlığı, e-ticaret ortamındaki güvenin korunması, güvenliğin gelişimin sağlanması ve etkin ve adil bir rekabet ortamının korunmasına yönelik düzenlemeler yapmaya yetkili olacaktır. Aynı zamanda kanunun uygulanmasını sağlamak için denetim yapma ve denetim sonuçlarını açıklama, denetim sırasında özel uzmanlık veya teknik bilgi gerektiren durumlarda bilirkişi görevlendirme ve bilirkişinin hak ve yükümlülükleri ile görevlendirilmesine ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği düzenlenmiştir.

Bu kapsamda, aracı hizmet sağlayıcılar ve hizmet sağlayıcılar, düzenleme kapsamındaki iş ve işlemlerine ilişkin bilgi, belge, defter ve elektronik kayıtlarını, iş veya işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl süreyle saklamakla yükümlü kılınmıştır.

Ticaret Bakanlığı aynı zamanda Bilgi Teknoloji ve İletişim Kurumundan, sesli arama ve kısa mesaj yoluyla ticari elektronik ileti gönderen gerçek ve tüzel kişilerin bilgilerini almaya yetkili kılınmıştır. 

E-ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcılarına Yeni Yükümlülükler

E-Ticaret Değişiklik Kanunu ile elektronik aracı hizmet sağlayıcılara yeni yükümlülükler ve yeni sorumluluklar yüklenmiştir. Bu kapsamda genel yükümlülüklere yer verilirken, işlem hacmi ayrımına da başvurularak bazı yükümlülükler için belirli işlem hacimlerinin aşılması beklenecektir. Bu doğrultuda; 

• E-ticaret aracı hizmet sağlayıcısının ekonomik bütünlük içinde bulunduğu ödeme hizmeti sağlayıcısına yapacağı ödemeler, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya yapılmış kabul edilecektir. 
• Aracı hizmet sağlayıcıların ekonomik bütünlüğü içerisinde bulunan markalar ve kullanım hakkına sahip olduğu markalarla arasındaki bağ aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerlerinde ortadan kaldırılacak ve aracı hizmet sağlayıcı bu malları satışa sunamayacak ve bu malların satışına aracılık edemeyecektir. Bu malların, farklı e-ticaret ortamında satışa sunulması halinde de bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulamayacak ve birbirinin tanıtımını yapamayacaktır. 
• Hukuka aykırı içerikler hakkında; diğer kanun ve düzenlemelerde aksine bir hüküm bulunmadıkça, aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı konulardan sorumlu olmayacaktır. E-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması halinde bu içeriği gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirmekle yükümlüdür. 
• Fikri ve sınai mülkiyet haklarına ilişkin olarak ise; e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair bilgi ve belgeye dayanan şikâyet üzerine, e-ticaret hizmet sağlayıcının şikâyete konu ürününü yayımdan kaldırarak durumu e-ticaret hizmet sağlayıcısına ve hak sahibine bildirmekle yükümlü olup e-ticaret hizmet sağlayıcısı tarafından şikâyetin aksini gösteren bilgi ve belgelerin aracı hizmet sağlayıcıya sunulması üzerine şikâyete konu ürün yeniden yayımlanabilecektir.

10 Milyar Liranın Üzerinde İşlem Hacmine Sahip Aracı Hizmet Sağlayıcılar

Bir takvim yılı içerisindeki net işlem hacmi 10 milyar liranın üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları için;

• E-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret hizmet sağlayıcı ve alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanabilecek ve aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerleri veya diğer e-ticaret ortamlarında e-ticaret hizmet sağlayıcılarla rekabet ederken kullanamayacaktır. 
• E-ticaret hizmet sağlayıcının satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkân sunacak olup birden fazla eticaret ortamında faaliyet gösterilmesi halinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulmayacaktır. 
• E-ticaret şirketlerinin borsada kayden izlenen paylar hariç olmak üzere, şirket ortaklarının yüzde beş ve katlarına ulaşan pay devir veya edinimlerini, bu oranlara ulaşılmasını sağlayan devrin veya edinimin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde Bakanlığa bildirilecektirler-ticaret aracı hizmet sağlayıcısının faaliyetlerini, yönetim ve organizasyon yapısını, mevcut pay sahipleri ve bunların pay oranları ile iştirakleri ve iştirakleri nezdindeki pay oranlarını, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişi bilgilerini, finansal tablolarını içerecek şekilde finansal durumunu gösterir bağımsız denetçi raporu Ticaret Bakanlığı’na sunulacaktır.

(ii) 30 Milyar Liranın Üzerinde İşlem Hacmine Sahip Aracı Hizmet Sağlayıcılar

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 30 milyar liranın üzerinde ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları için;

• E-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, pazaryerlerinin piyasadaki rakipleri dışlayıcı şekilde reklam ve indirim faaliyetlerinde bulunmayacaktır. 
• E-ticaret hizmet sağlayıcısının ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamayacak, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamayacaktır. Ayrıca buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer veremeyecektir.

(iii) 60 Milyar Liranın Üzerinde İşlem Hacmine Sahip Aracı Hizmet Sağlayıcılar

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 60 milyar liranın ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları için;

• E-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerlerinde, kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariç ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da şirketlerin, kredi verme işlemleri dahil sundukları her türlü hizmete ilişkin faaliyette bulunmasına imkân sağlayamayacaktır. 
• Kargo ve lojistik hizmetlerinde söz sahibi olmasının diğer işletmelerin rekabet edebilirliğini sekteye uğratması nedeniyle e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar; aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin e-ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışlar ve e-ticaret dışındaki satışları hariç eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacaktır. 
• Mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlayan aracı hizmet sağlayıcıları, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına veya sipariş verilmesine imkân sağlayamayacaktır. Bu hizmetlerin kendisi veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından farklı elektronik ortamlarda verilmesi halinde ise bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulamayacak ve tanıtımı yapılamayacaktır. 
• E-ticaret pazaryerlerinde satışa sunulan dergi ve gazete gibi süreli yayınlar ile kitap ve elektronik kitap okuyucularının, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmadan satışa sunulmasına imkân sağlanacaktır.

E-Ticaret Lisansı

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar liranın, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, faaliyetlerine devam edebilmek için Ticaret Bakanlığından lisans almak ve lisansını yenilemek zorunda olacaklardır.

Lisans ücreti, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılardan, bunların e-ticaret pazaryerlerinde bir önceki takvim yılında gerçekleşen net işlem hacimleri oranında tahsil edilecektir. Ticaret Bakanlığınca lisans ücreti peşin olarak tahsil edilecek ve söz konusu parasal eşikler, her yıl ETBİS verileri kullanılarak hesaplanan e-ticaret hacminin yıllık değişim oranına göre artırılacaktır.

Lisans ücretinin hesaplanmasında, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışlar hesaba dahil edilmeyecektir.

E-Ticaret’te Haksız Ticari Uygulamalar

E-ticaret aracı hizmet sağlayıcının, aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret hizmet sağlayıcının ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına neden olan uygulamalarının haksız olduğu kabul edilecek ve e-ticarette haksız ticari uygulamalarda bulunulamayacaktır.

Aşağıdaki uygulamalar ise her halükârda haksız ticari uygulama olarak değerlendirilecektir;

• Mal veya hizmet satışı karşılığında e-ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin e-ticaret aracı hizmet sağlayıcının tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren 5 iş günü içinde eksiksiz yapılmaması, 
• E-ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dahil olmak üzere, e-ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması,
• E-ticaret hizmet sağlayıcıyla olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve e-ticaret hizmet sağlayıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması,
•  E-ticaret hizmet sağlayıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi, 
• Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği halde e-ticaret hizmet sağlayıcıdan bedel alınması, 
• Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği halde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle e-ticaret hizmet sağlayıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, e-ticaret hizmet sağlayıcıya sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması.

Yukarıdaki uygulamaların gerçekleşmesi durumunda yapılan fiiller haksız ticari uygulama olarak değerlendirilecek ve Ticaret Bakanlığı tarafından idari para cezasına hükmedilebilecektir.

İdari Para Cezaları ve Yaptırımlar

E-ticaret Değişiklik Kanunu ile e-ticarette haksız ticari uygulamada bulunan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya önemli idari para cezaları öngörülmüştür. Öngörülen ceza miktarları aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

• Haksız uygulamada bulunulan her bir e-ticaret hizmet sağlayıcı için 10 bin liradan 100 bin liraya kadar idari para cezası; 
• E-ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dahil e-ticaret hizmet sağlayıcıyı kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlayan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya, her bir e-ticaret hizmet sağlayıcı için 500 bin lira idari para cezası; 
• Kendilerine ait e-ticaret ortamları arasında erişim imkânı sunan ve bu ortamlarda birbirinin tanıtımını yapan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya 10 milyon lira, mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlaması halinde, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya ise 20 milyon lira idari para cezası; 
• Ticaret Bakanlığınca yapılan son bildirim ve bilgilendirmenin ardından e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve e-ticaret hizmet sağlayıcı, tüketiciler ve pazaryerinde bulunan e-ticaret hizmet sağlayıcıları mağdur etmemek adına yalnızca geçmiş siparişlere ilişkin iş ve işlemler yürütebilecek olup verilen süre içinde aykırılığın ortadan kaldırılmaması halinde bakanlık tarafından e-ticaret aracı hizmet sağlayıcının veya e-ticaret hizmet sağlayıcının ilgili internet adreslerine içeriğin çıkarılması ya da erişimin engellenmesi kararı verilebilecektir. 
• İdari para cezalarının uygulanmasına rağmen Ticaret Bakanlığınca verilen süre içinde aykırılığın sonlandırılmaması veya aynı aykırılığın ceza tebligatının yapıldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde tekrarı halinde bir önceki cezanın iki katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır. 
• İdari para cezalarına ilişkin fiillerin, Ticaret Bakanlığını yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle gerçekleştirilmesi halinde söz konusu cezalar ilgili idari para cezasının 10 katı tutarında uygulanacaktır.

Bir diğer yandan, E-Ticaret Değişiklik Kanunu ile iş hacmi 60 milyar liranın altında olan aracı hizmet sağlayıcıları için idari para cezalarına da bir üst sınır getirilmiştir. Bu kapsamdaki; aracı hizmet sağlayıcı veya hizmet sağlayıcılar için idari para cezaları 500 milyon lirayı geçemeyecektir.

Yürürlük Zamanı ve Geçiş Süreci

E-Ticaret Değişiklik Kanunu, 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan veya kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunan veya satışına aracılık eden e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, elektronik para kuruluşu olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu eticaret aracı hizmet sağlayıcılar, eşya taşımacılığı faaliyetinde bulunan işletmeler, taşıma işleri organizatörü veya posta hizmet sağlayıcı olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, yükümlülüklere 1 Ocak 2024'e kadar uyum sağlayacak olup lisans alma yükümlülüğü 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir.

Yürürlük tarihinden önce yapılan ve aynı tarihten itibaren 6 ay içinde bu düzenlemeye uygun hale getirilmeyen aracılık sözleşmelerinin ilgili hükümleri geçersiz sayılacaktır.