İkinci Yapısal Blok Uygulamasına İlişkin OECD Raporu Yayımlandı

İkinci Yapısal Blok

1) Kimler Kapsamda?

GloBE kurallarının, test edilen finansal yıldan^[1]  önceki dört hesap dönemimin en az ikisinde 750 milyon Euro hasılat eşiğini aşan Çok Uluslu İşletmeler (“ÇUİ”) Grubuna dahil olan şirketlere (“ÇUİ Grubu’nu oluşturan şirketler”) uygulanacağı öngörülmektedir. Kapsam, aşağıdaki şekilde şematize edilebilecektir.

OECD Raporu’nda Grup; ortaklık yoluyla ya da kontrol mekanizmaları ile birbirleriyle ilişkili bulunan ve bu suretle varlıkları, borçları, gider ve nakit akışları konsolide olan şirketler topluluğu ile; bir ülkede mukim olup başka bir ülkede daimi işyeri bulunduran şirketler şeklinde tanımlanmıştır. ÇUİ Grubu; ana şirketin mukim olduğu ülkeden başka bir ülkede en az bir tüzel kişiliği veyahut daimi işyerini barındıran topluluklar olarak açıklanmıştır. 

ÇUİ Grubu’nu oluşturan şirketlerin ise; bir grup içerisinde yer alan herhangi bir işletme ile ana şirketin herhangi bir daimi işyerinin olduğu belirtilmiştir.

Bununla beraber; mukim olduğu ülke dışında bir ülkede varlığı bulunmayanlar, bahsi geçen eşiğin altında kalan şirketler, devlet kurumları, uluslararası örgütler, kar amacı gütmeyen kuruluşlar, emeklilik fonları, yatırım fonları ile bir ÇUİ grubunun nihai ana işletmesi olan gayrimenkul yatırım araçlarının kapsamda olmadığı belirtilmiştir.

2) GloBE Kurallarına İlişkin Önemli Noktalar

İkinci Yapısal Blok; ÇUİ karlarına, bölgesel düzeyde olmak üzere %15'lik bir minimum efektif vergi oranı uygulaması getiren GloBE kuralları ile, %15 düzeyinden az vergi oranının uygulandığı bölgelerin tespiti için global düzeyde matrah ve kapsama giren vergi tanımı getirmektedir. İkinci Yapısal Blok önerisi, GloBE kurallarını oluşturan iki ana unsurdan meydana gelmektedir:

• Gelire Dahil Etme Kuralı (“IIR”): IIR ile düşük oranda vergilendirilmiş ana şirket gelirine ilave vergi uygulanmaktadır. Yani ana şirket öncelikli sorumlu olarak görülmektedir. ÇUİ grubuna dahil ana ortak işletmenin mukim olduğu ülkede GloBE kurallarının uygulamaya konulmuş olması durumunda; ana ortağın “top-up tax” olarak adlandırılan ek bir vergi ödemesi öngörülmektedir. Eğer ana ortağın mukim olduğu ülkede GloBE kuralları uygulamaya konmamışsa bu durumda, ödenmesi gereken ilave vergi yükünün bir alt ana kuruluşa geçmesi öngörülmektedir^[2].
• Az Vergilendirilmiş Ödeme Kuralı (“UTPR”): Düşük oranda vergilendirilmiş kuruluşların IIR’ye tabi olmadığı durumlarda, düşük vergili gelirlerinin bölgesel düzeyde mahsup edilmesinin önüne geçilerek IIR düzeyinin altında vergilendirilmemesini sağlamayı hedeflemektedir.

Bu iki kurala ek olarak, Vergiye Tabi Olma Kuralı (“SSTR’’)’na ilişkin açıklamalarına OECD Raporu’nda yer verilmemiştir. 

3) Ek Verginin Hesaplanması

Öncelikle, GloBE kurallarının ilgili ÇUİ Grubu için uygulanıp uygulanmayacağı; Grubu oluşturan hangi şirketlerin bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiği ve bu şirketlerin bölgelerinin tespitinin ardından; ek verginin üzerinden hesaplanacağı GloBE geliri ve kapsam belirlenecektir. Bu belirlemenin devamında ise IIR ya da UTPR uygulanacaktır. 

1. Adım: Kapsama giren ÇUİ grubunun ve bölgelerin belirlenmesi

2. Adım: GloBE Gelirinin belirlenmesi

a. Finansal Muhasebe Net Gelir/Zararın[1] belirlenmesi

b. Finansal Muhasebe Net Gelir/Zararının GloBE kuralları kapsamında düzeltilmesi

c. Bu şekilde belirlenecek GloBE Gelir/Zararının alokasyonu

3. Adım: Kapsanan Verginin belirlenmesi

a. Hali hazırda oluşmuş vergi yükünün belirlenmesi

b. Bu verginin OECD Raporu’nda belirlenen standartlar uyarınca düzeltilmesi

c. Kapsanan Verginin gerekli durumlarda dağıtımı

4. Adım:  Efektif Vergi Oranı ve Ek Verginin Belirlenmesi

a. Bölgesel Efektif Vergi Oranının belirlenmesi[2]

b. Bölgesel Efektif Vergi Oranının, 15%’ten az olması halinde uygulanacak ek vergi oranının belirlenmesi[3]

c. Belirlenen ek vergi oranının Fazla Kar^[4]’a uygulanması suretiyle Bölgesel ek vergi oranının belirlenmesi

Yukarıda açıklanan süreç özetle aşağıdaki gibidir.

5) Adım: UTPR Uygulaması

a. IIR kapsamında ek vergi ödenecek ana şirketin belirlenmesi

b. IIR kapsamında ana şirket tarafından ödenen ek verginin belirlenmesi

c. IIR uygulaması sonrasında kalan tutarın UTPR kapsamında dağıtılabilecek kısmının belirlenmesi

d. UTPR kapsamında ödenecek tutarın belirlenmesi

İlgili ülkede, GloBE hasılatının 10 Milyon Euro ve GloBE gelirinin 1 Milyon Euro’dan az olduğu (ya da zararda olunduğu) durumlarda ise ek vergi uygulanmayacaktır.

4) Bahsi Geçen Kuralların Ne Zaman Yürürlüğe Girmesi Bekleniyor?

İkinci Yapısal Blok kurallarına ilişkin iç hukuk süreçlerinin 2022 yılı içerisinde tamamlanması ve yeni uygulanacak bu kuralların2023’te yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Ancak STTR’nin uygulanması için öngörülen zaman çizelgesi farklılık gösteriyor. STTR’nin uygulamaya geçmesi için ikili vergi anlaşmalarında değişiklik yapılması gerekiyor ve bu kurala ilişkin model anlaşma hükmünün 2022’nin ortalarında yayımlanması öngörülüyor. 

_{[1]Test edilen finansal yıldan, Raporlanan Mali Yıldan önceki üçüncü yıl anlaşılmaktadır. Raporlanan Mali Yıl ise standart formda, GloBE Uygulama Kapsamı uyarınca oluşturulacak ve belirli bilgileri içermesi öngörülen GloBE Bilgi Beyannamesinin sunulduğu yılı ifade etmektedir.}

_{[2]Top-down olarak adlandırılan tepeden aşağı yaklaşım.}

_{[3]Finansal Muhasebe Net Gelir/Zararı OECD Raporu’nda tanımlanan ve kabul edilebilir nitelikte görülen muhasebe standartları (ör. IFRS) uyarınca ÇUİ Grubu’nu oluşturan şirketler için konsolide finansal raporların hazırlanmasında belirlenen net gelir/zarardır.} 

_{[4]Bölgesel düzeyde hesaplanan Kapsanan Vergilerin, yine bölgesel düzeyde hesaplanan GloBE gelirine oranlanması suretiyle bulunacaktır.}

_{[5]Örneğin, Bölgesel Efektif Vergi Oranı’nın %10 olması halinde uygulanacak ek vergi oranı %5 (=%15-%10) olacaktır.} 

_{[6]Fazla Kar; belirlenen Net GloBE gelirinden Esasa Dayalı Gelir tutarının düşülmesi suretiyle bulunacaktır.}