Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yeni Yönetmelik Yürürlüğe Girdi

Özet

Sektör paydaşlarının uzun zamandır beklediği Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 1 Aralık 2021 tarih ve 31676 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (“TCMB”) önceki yönetmeliği mülga ederek yürürlüğe koyduğu Yönetmelik ile ödeme hizmetleri ve elektronik parada yeni dönemi başlatan önemli değişiklikler gerçekleştirildi.  

Yönetmelik ile getirilen başlıca değişiklikleri aşağıda sizin için özetledik:

Ticari temsilci ve sınırlı ağ istisnasına ilişkin yeni düzenlemeler getirildi

  • “Ticari temsilci” ve “sınırlı ağ” istisnalarından yararlanarak Yönetmelik kapsamı dışında kalanlara, son 12 aylık periyotta gerçekleştirdikleri işlem tutarlarının 50 milyon TL’yi aşması durumunda yıllık bildirim yapma yükümlülüğü getirilerek, her yıl Ocak ayında işlemlere ilişkin bilgi ve belgeleri içeren raporu TCMB’ye iletmeleri gerektiği düzenlendi. Söz konusu bildirimleri takiben, TCMB ilgili kuruluşun faaliyetlerini ödeme hizmeti olarak değerlendirerek faaliyet izni alma zorunluluğu getirebilecek.
  • Sadece belirli bir hizmet ağında kullanılabilen ön ödemeli araçların, 6493 sayılı Kanun’un kapsamındaki sınırlı ağ istisnasından yararlanabilmesi için sadece belirli bir mağaza veya mağaza zincirinden yapılacak alışverişlerde kullanılabiliyor olması gerekecek. Sınırlı ağa eklenebilen tüm işyerlerinde geçerli olacak şekilde ihraç edilen ön ödemeli araçlar ise istisnadan yararlanamayacak.

Açık bankacılık faaliyetine ilişkin esaslar düzenlendi

  • Hesap Bilgisi Hizmeti Sağlayıcıları” ile “Ödeme Emri Başlatma Hizmeti Sağlayıcılara” ilişkin esaslar ile açık bankacılık olarak ifade edebileceğimiz bu faaliyetlere ilişkin esaslar düzenlendi. Ayrıca, pek çok AB üyesi ülkede olduğu gibi, (bankalar dahil) ödeme hizmeti sağlayıcılarına, sunmakta olduğu hesap hizmetlerinin başka bir ödeme hizmeti sağlayıcısı tarafından kullanılmak istenmesi durumunda, talepte bulunan ödeme hizmeti sağlayıcısına hesaplarla ilgili hizmetleri, diğer müşterileri ile benzer koşullarda sunma yükümlülüğü getirildi. Bu ödeme hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin esaslar ile taraflarca uyulması gereken teknik ve operasyonel gereklilikler TCMB tarafından ilerleyen süreçte belirlenecek olup, işbu teknik ve operasyonel gerekliliklere uyum sağlanıp sağlanmadığı ise Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. (“BKM”) tarafından tespit edilecektir.

Faaliyet izni almaya ilişkin yeni düzenlemeler getirildi

  • Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının, ticaret unvanlarında yer alması gereken ödeme kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu ibarelerini kullanabilmeleri için ticaret unvanının ticaret siciline tescil edilmesinden önce TCMB’ye bir ön başvuruda bulunma ve başvuru ücreti olarak 500 bin TL yatırma zorunluluğu getirildi.
  • Faaliyet izni başvurusu “istihbari inceleme aşaması” ve “nihai onay aşaması” olmak üzere iki aşamaya ayrıldı. Birinci aşamada faaliyet izni onayı alınmasının ardından ikinci aşamada istenen belgeler ile en geç 120 gün içerisinde ikinci başvurunun yapılması gerektiği düzenlendi. Önceki yönetmelikte istenilen başvuru belgelerinin yanı sıra birkaç yeni başvuru belgesi daha hazırlanması gerektiği belirtildi (Örneğin, mesleki sorumluluk sigortası veya teminat yükümlülüğünün yerine getirildiğine ilişkin belge). Halihazırda içeride başvurusu olanların ise istihbari inceleme aşamasında bulunması gereken eksik bilgi ve belgeleri 30 Haziran 2022’ye kadar TCMB’ye bildirmekle yükümlü olduğu, aksi takdirde söz konusu başvuruların reddedileceği düzenlendi.
  • Ayrıca faaliyet izni verilen kuruluşa faaliyete başladıktan sonraki on gün içinde TCMB’ye bildirimde bulunma ve 1 milyon TL lisans ücreti ödeme zorunluluğu getirildi.

Teminat zorunluluğu getirildi

  • Başlangıç sermaye miktarı değişmemekle birlikte kuruluşlara TCMB nezdinde teminat bulundurma zorunluluğu getirildi. Teminat bulundurma, hesap bilgisi hizmeti veren kuruluşlar için zorunlu olmamakla birlikte, münhasıran fatura ödemelerine aracılık hizmeti veren ödeme kuruluşları için baz olarak 2 milyon TL iken; diğer ödeme kuruluşları için bu baz tutar 3 milyon TL’dir. Elektronik para kuruluşları için ise baz teminat tutarı 5 milyon TL’dir. Ancak bu baz tutarlar ilgili kuruluşlar için müşteri sayısına göre Yönetmelik’te belirtilen tutarlarda değişkenlik gösterecek.

Yönetmelik kapsamında yeni tanımlamalar yapıldı

  • Yönetmelik ile ilk defa “ön ödemeli araç” ve “anonim ön ödemeli araç” tanımı yapıldı.

Ön ödemeli araçlar müşterinin ödemelerde kullanılabilecek fonu ödeme aracını ihraç eden ödeme hizmeti sağlayıcısına harcama yapmadan önce ödediği ve ödenene eşdeğer tutarda fonun ödeme hizmetlerinde kullanılmasına imkân veren fizikî veya fizikî varlığı bulunmayan ödeme aracını ifade edecek şekilde tanımlandı.

Anonim ön ödemeli araçlar ise herhangi bir şekilde ödeme hesabına bağlı olmayan ve kimlik tespiti veya doğrulaması yapılmamış, önceden ödeme ya da yükleme yapılması suretiyle kullanılabilir hale gelen, tekrar yükleme yapılma imkânı bulunan veya bulunmayan şekilde ihraç edilebilen ve yüklenen bakiye kadar kullanıma izin verilen ön ödemeli aracı ifade edecek şekilde tanımlandı. Anonim ön ödemeli araçların da fiziki iş yerlerinde gerçekleştirilen ödeme işlemleri ile Güven Damgası alan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar nezdinde yapılacak mal veya hizmet alımlarına ilişkin ödeme işlemleri ve fatura ödeme işlemlerinde kullanılabileceği belirlendi.

  • Tanımlara açık rıza, çerçeve sözleşme, kart tabanlı ödeme aracı, kart tabanlı ödeme işlemi, nitelikli pay sahibi, müşteri, ödeme aracının ihracı ile kabulü, güven damgası, hassas müşteri verisi gibi pek çok yeni tanım eklendi.

İntibak hükümleri düzenlendi

  • Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyette bulunan kuruluşların, önceki yönetmelikte olmayıp Yönetmelik ile yeni getirilen hükümlere, Yönetmeliğin yayımından itibaren bir yıl içerisinde uyumlu hale gelmesi gerektiği düzenlendi. 
  • İhraç ettikleri ön ödemeli araçların yalnızca belirli bir mağaza veya mağaza zincirinden yapılacak alışverişlerde kullanılmaması nedeniyle sınırlı ağ istisnasından yararlanamayacak kuruluşlar, koruma hesabına ilişkin hükümler dışındaki hükümlere bir yıl içinde, koruma hesabına ilişkin hükümlere ise en kısa sürede uymakla yükümlü kılındı.
  • Teknik gereklilikleri henüz belirlenmemiş veri paylaşım servisi hizmetleri, gereklilikler belirleninceye kadar standart olmayan servisler kullanılarak verilmeye devam edilecek. TCMB tarafından teknik ve operasyonel gerekliliklerin belirlenmesinin ardından bu hizmetler için de en geç bir yıl içerisinde uyum sağlanarak, hizmetler söz konusu gerekliliklere uygun olarak yürütülmeye başlanacak olup TCMB, bu süreyi, altı ayı aşmamak üzere uzatabilecek.
  • Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce imzalanmış olan temsilcilik sözleşmelerinin belirlenecek asgari unsurları sağladığı sürece yürürlükte kalmaya devam edeceği, döviz büroları gibi yasaklanan kuruluşlarla yapılmış temsilcilik sözleşmelerinin ise sözleşmenin sona erme tarihine kadar geçerli olacağı ancak her halükârda en geç 31 Aralık 2022 tarihinde sonlanacağı düzenlendi. 
  • Yönetmelik’in yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, yurt dışında yerleşik bir tüzel kişi ile iş birliği kurulmuş olması durumunda yurt dışında yerleşik kuruluşun, bu Yönetmelik’in yayımı tarihinden itibaren altı ay içerisinde TCMB’ye izin başvurusu yapması gerektiği düzenlendi.
Yönetmelik’te düzenlenen diğer bazı özellikli hususlar:
 
  • Kuruluşların bulundurması gereken asgari özkaynak miktarı önceki Yönetmelik döneminde münhasıran fatura ödemelerine aracılık hizmeti veren ödeme kuruluşları için 1 milyon TL, diğer ödeme kuruluşları için 2 milyon TL ve elektronik para kuruluşları için 5 milyon TL olarak belirlenmişti. Yeni Yönetmelik'le beraber bu tutarlar münhasıran fatura ödemelerine aracılık hizmeti veren ödeme kuruluşları için 3 milyon TL, münhasıran hesap bilgisi hizmeti veren kuruluşlar hariç olmak üzere diğer ödeme kuruluşları için 5 milyon TL ve elektronik para kuruluşları için 13 milyon TL olarak belirlendi. Önceki Yönetmelik'te olduğu gibi Yeni Yönetmelik'te de bu baz tutarların ödeme kuruluşlarının ödeme işleme hacmine göre değişkenlik gösterebileceği belirtildi. Yönetmelik'te ayrıca elektronik para kuruluşlarının ortalama elektronik para yükümlülüğünün yüzde 2'si kadar özkaynak bulundurmakla yükümlü olduğu belirtilmektedir. Münhasıran hesap bilgisi hizmeti veren kuruluşların bulundurması gereken asgari özkaynak miktarı belirtilmemiş olmakla birlikte bu kuruluşlar asgari 1 milyon Türk Lirası tutarında mesleki sorumluluk sigortası yaptırmakla veya 1 milyon Türk Lirası değerinde teminat bulundurmakla yükümlü kılındı.
  • Yönetmelik ile ödeme kuruluşlarının koruma hesaplarında bulunan ödeme fonlarının nemalandırılmasına izin verildi. Bu kapsamda ödeme fonları, koruma hesabının bulunduğu bankada gecelik vadede nemalandırılabilecek. Ancak nemalandırmaya ilişkin bu düzenleme elektronik para koruma hesabı için getirilmedi.
  • Temsilcilerin atanmasına ilişkin prosedür değiştirilerek, temsilcilerden alınacak belgeler açıkça belirlendi, kuruluşlara temsilcilerini, Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği’ne (“Birlik”) kaydettirme yükümlülüğü getirildi. Temsilcilik sözleşmesinin ana çerçevesinin ise Birlik tarafından TCMB’nin uygun görüşü alınarak belirleneceği düzenlendi. Ayrıca, döviz büroları ve kuyumcular gibi bazı kuruluşlar temsilci olamayacaklar. Yönetmelikte ayrıca ödeme kuruluşları veya elektronik para kuruluşlarının birbirlerinin temsilcisi olduğu durumlarda temsilci olan kuruluşun temsilcilerinin alt temsilci olarak değerlendirilmesinin söz konusu olmayacağı düzenlendi.
  • Türkiye’de yerleşik ödeme ve elektronik para kuruluşlarının yurt dışında yerleşik tüzel kişilerle iş birliği yapmasına imkân tanındı. Söz konusu iş birliğinin yurt dışındaki yerleşik tüzel kişinin TCMB’den izin almış olması ve ödeme işleminin en az bir tarafının yurt dışında bulunması durumunda yapılabileceği belirtildi.
  • Ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının başka şirketlerde (örn: elektronik para ihraççısı veya ödeme hizmetleri kuruluşunda) pay sahibi olmasına ilişkin şartlar belirlendi.
  • İşyeri, ödeme hizmeti kapsamına giren bir ödeme yöntemi ile mal ve hizmet satmayı kabul eden gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlandı. Ayrıca, işyerlerinin BKM tarafından yapılacak işyeri kayıt sistemine kayıt esasları hakkında düzenlemeler yapıldı. Bu kapsamda, ödeme hizmeti kapsamına giren bir ödeme yöntemi ile mal ve hizmet sunan işyerine, bu işyerine özgü bir işyeri kodu verileceği düzenlendi.  Bu sisteme kaydolmayan işyerlerinde ödeme hizmeti sağlayıcılarının ödeme yöntemlerinin kullanılamayacağı belirtildi. BKM’nin işyeri kayıt sistemini (TCMB’nin süreyi uzatmaması halinde) 30 Haziran 2022 tarihine kadar oluşturması beklenmektedir.
  • Fatura ödeme kuruluşlarının fatura üreten kurumlar ile sözleşme imzalamasına ilişkin istisnanın, yalnızca bankalarla değil tüm ödeme hizmeti sağlayıcılar ile sözleşme imzalanması halinde uygulanacağı belirlendi.
  • Tek seferlik ödeme işlemleri, tek seferlik ödeme işlem şartları ile işlem öncesi bilgilendirmeye ilişkin hususlar değiştirildi ve uzaktan iletişim araçlarıyla yapılacak tek seferlik ödeme işlemleri gibi yeni hususlar eklendi. Benzer şekilde çerçeve sözleşmeye ilişkin hükümler arasında da uzaktan iletişim araçları ile kurulacak sözleşmelere ilişkin düzenlemeler eklendi. Çerçeve sözleşme kapsamındaki tekil ödeme işlemlerine ilişkin hususlar detaylandırıldı.
  • Ödeme hizmeti sağlayıcısı, tüketici haklarını bildirmekle yükümlü kılındı.
  • Ödeme hizmeti ile elektronik para hizmetine ilişkin fonun kredi kartı ile ödendiği durumlarda iadelerin de yalnızca kredi kartına veya kredi kartı iptal olmuş ise banka hesabına yapılabileceği belirlendi.
  • Bireysel ödeme hizmeti kullanıcısı ile kuruluşlar arasındaki ihtilafların çözümü için Birlik nezdinde hakem heyetleri oluşturulabileceği düzenlendi.
Bizi takip edin: