Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik Yayımlandı

Özet

16 Nisan 2021 tarih ve 31456 sayılı Resmî Gazete'de Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (“TCMB”) tarafından 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girmek üzere Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik (''Yönetmelik'') yayımlandı. Yönetmelik ile kripto varlıkların ödemelerde kullanımı, ödeme hizmetleri sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların kullanılmasına yönelik iş modellerinin oluşturulması, kripto varlık platformlarına veya kripto varlık platformlarından kişilere yapılan fon aktarımına ödeme ve elektronik para kuruluşlarının aracılık etmesi yasaklandı. Yönetmelik ile kripto varlıkların alım-satımı noktasında bir yasak getirilmiyor, ancak bu varlıkların alım-satımın yapıldığı borsalara fon aktarımı konusunda kullanıcıların fon transferi yapabileceği kanallar daraltılıyor.

İlgili Yönetmelik’e ilişkin özet açıklamalarımız aşağıda yer almaktadır:

• Kripto varlık tanımı yapıldı 

Söz konusu Yönetmelik kapsamında olmak üzere, kripto varlıklar “dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar” olarak tanımlandı. Dolayısıyla bu tanım, ilgili teknolojiler üzerindeki gayri maddi varlıkların “itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı” olarak nitelendirilmesi halinde Yönetmelik kapsamında kripto varlık kapsamına girmeyeceğini ifade ediyor.

Her ne kadar kripto varlıklar ile ilgili bu tanım yalnızca bu Yönetmelik’in uygulanmasında kullanılmak üzere yapılmışsa da kripto varlıkların hukuki niteliği konusunda genel yaklaşımı gösteren bir çerçeve oluşturulduğu ve bunların “gayri maddi varlık” olarak değerlendirildiği görülüyor. 

• Ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına ilişkin düzenleme yapıldı

Yönetmelik ile ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kripto varlıkların kullanılması yasaklandı. Ayrıca kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağı belirtildi. 6493 sayılı Ödeme ve Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun (“Kanun”) çerçevesinde tanımlanan ödeme işlemlerinde kullanılacak fonların banknot, madeni para, kaydi para veya elektronik para olacağı düzenlenmektedir. Buna uygun olarak, yukarıda da belirttiğimiz gibi kripto varlık tanımında kaydi para ve elektronik paraların kapsam dışında tutulması nedeniyle de Yönetmelik ile bu varlıkların ödeme işlemlerinde kullanılması engellendi. Kanun md. 12 kapsamında tanımlanan, ödeme hizmetlerinin (örn: para havalesi, ödeme aracının ihraç ve kabulü) sağlanması kapsamında kripto varlıklar kullanılamayacaktır.  Ancak ödemelerde dolaylı şekilde kripto varlıkların kullanılması hususunun netlik kazanması için, TCMB’nin bu konuda açıklamaları beklenmelidir. 

TCMB’nin 16 Nisan 2021 tarihli basın duyurusunda getirilen bu kısıtlamaya gerekçe olarak kripto varlıkların herhangi bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, merkezi bir muhatabın bulunmaması, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi ile işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gösterildi. Ayrıca, kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasının, işlemin tarafları açısından telafisi mümkün olmayan mağduriyetler yaratma ihtimalinin bulunduğu ve bu alanda mevcutta kullanılan yöntem ve araçlara karşı güven zaafiyeti meydana getirebilecek unsurlar içerdiği belirtildi.

• Ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların kullanımına ilişkin iş modellerinin oluşturulamayacağı düzenlendi

Yönetmelik ile ödeme hizmeti sağlayıcılarının, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremeyeceği ayrıca bu iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamayacağı düzenlendi. Ödeme hizmeti sağlayıcıları arasında, Kanun kapsamında bankalar, ödeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları ve PTT yer almaktadır. Bu nedenle ilgili kuruluşların, Yönetmelik kapsamında kripto varlık olarak değerlendirilen varlıklara dayalı ödeme hizmetleri sunmalarının ve elektronik para ihraç edilmesinin önüne geçildi. 

• Kripto varlık platformlarına veya kripto varlık platformlarından kişilere yapılan fon aktarımlarına ödeme ve elektronik para kuruluşlarının aracılık edemeyeceği belirtildi

Yönetmelik kapsamında kripto varlık platformları kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlar olarak tanımlandı. Ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlık platformlarına veya kripto varlık platformlarından kişilere yapılan fon aktarımlarına aracılık etmesi yasaklanmış olup, kripto varlık platformları ile iş birliği içerisinde bulanan ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarının bu faaliyetlerini durdurmaları için 30 Nisan’a kadar zaman tanındı. Ancak, Kanun kapsamında bankalar ödeme hizmeti gerçekleştirmek için yetkili ödeme hizmeti sağlayıcısı olarak tanımlansalar da ödeme kuruluş tanımına girmemektedirler. Bu nedenle, alınan karar ile kripto varlık platformlarına yapılacak fon aktarımlarının tamamının engellenmediği ve kripto varlık platformlarının faaliyetlerinin bu çerçeveye uygun olarak devam edebileceği şeklinde yorumlanabilir.