Perakende Ticarette Yeni Düzenlemeler

Yönetmelik’te yapılan değişiklik ile “büyük ölçekli işletme” tanımı yapılmıştır. Buna göre yıllık çalışan sayısı 250 kişiden fazla ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu beş yüz milyon Türk Lirası’nı aşan işletmeler, büyük ölçekli işletme olarak değerlendirilecektir.

Yönetmelik’te ayrıca “Haksız Ticari Uygulama” olarak nitelendirilen faaliyetlerde değişikli yapılmış ve tanım şu şekilde değiştirilmiştir:

“Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan faaliyetler”.

Yönetmelik’te her halükârda haksız ticari uygulama sayılacak olan eylemler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:

• Kalite standartlarının sağlanması amacıyla sözleşmede yer verilen ürün içeriği, kullanılacak teknoloji gibi koşullar hariç olmak üzere, herhangi bir gerçek veya tüzel kişiden mal veya hizmet teminine zorlamak,
• Kampanya maliyetini, kampanyalı satış yapmak istemeyen tarafa yansıtmak,
• Tarım ve gıda ürünlerinin tedarikinde ticari ilişkinin şartlarının yazılı veya elektronik araçlarla yapılan sözleşmeyle belirlenmemesi,
• Sözleşmede karşı tarafın aleyhine tek taraflı değişiklik yapma yetkisi vermesi veyahut iade ve kampanya koşulları gibi konularda açık ve anlaşılır olmayan hükümlere yer verilmesi,
• Ürün talebini doğrudan etkileyen herhangi bir hizmet verilmediği halde karşı taraftan prim ve bedel alınması,
• Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine yönelik siparişlerin, ürünün teslim tarihinden önceki 30 gün içinde iptal edilmesi, ürünlerin tesliminden sonra bozulma gibi maaliyetlerin karşı tarafa yansıtılması ve satılamadığı gerekçesiyle iade edilmesi,

Yukarıda sayılan faaliyetlerden herhangi birinin gerçekleştirilmesi her durumda yasaklanmış ve gerçekleştirilmesi idari para cezasına bağlanmıştır.

Bununla beraber Yönetmelik md. 4’te düzenlenen Tedarik Zincirinde Haksız Ticari Uygulamalar maddesine eklenen fıkra 3 ile aşağıdaki faaliyetler de haksız ticari uygulama kabul edilecektir:

• Karşı tarafın kusurundan kaynaklanan durumlar hariç olmak üzere idari ve cezai yaptırımlara veya müşteri şikayetlerine ilişkin maliyetleri yansıtmak,
• Kararlaştırılan teslim tarihine uyulmaması, ürün niteliğinin ve saklama koşullarının sağlanmaması gibi nesnel ölçütlere dayanan aykırılık hallerinde uygulanacak hükümlere sözleşmede yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle, ürünlerin listeden çıkarılması, sipariş edilen ürün miktarının azaltılması, bu ürünlere ilişkin pazarlama ya da kampanya benzeri hizmetlerin durdurulması veya mali yükümlülük getirilmesi gibi ticari misillemelerde bulunmak,
• İşletme ölçeği ile ürün ve faaliyetlerine ilişkin esaslı hususlarda gerçek dışı veya yanıltıcı açıklama veya bildirimde bulunarak karşı tarafın zararına sebep olmak,
• Hızlı tüketim malları hariç olmak üzere üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerini tesliminden veya mülkiyetinin devrinden sonra satılamadığı gerekçesiyle iade etmek.

Yönetmelik md. 11’e eklenen fıkra ile Ticaret Bakanlığına esas işletme konusu hızlı tüketim mallarının satışı olan büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi işletme ve özel yetkili işletmelere ve şube sayısı iki yüzden fazla olan zincir mağazalara, iki yüz elli metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere, tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirme yetkisi verilmiştir.

Yönetmelikte düzenlenen diğer husus ise ödemeye ilişkin olup küçük ölçekli üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerinin korunması hedeflenmiştir. Öyle ki, bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemelerin süresi “45 gün” iken ürünlerin tedarikinde "alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli" ya da "alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli" olması durumlarında; alacaklının ölçeğinin borçludan daha küçük olması halinde küçük ölçekli işletmeyi korumak amacı ile bu süre "30 gün" olarak belirlenmiştir.

Bozulmayan tarım ve gıda ürünlerine ilişkin ödemeler bakımından ise "alacaklının küçük, borçlunun orta veya büyük ölçekli" ya da "alacaklının orta, borçlunun büyük ölçekli" olması durumlarında ödeme süresi "60 gün" olarak belirlenmiştir.

Bu Yönetmelik hükümleri 1 Ocak 2024 tarihi itibari ile yürürlüğe girecektir.

• İlgili yönetmeliğe ulaşmak için tıklayınız.