Debit Note ve Kıymet Düzeltmesi Yazısı

Gümrük mevzuatına göre; ithal edilen eşyanın gümrük kıymeti eşyanın satış bedelidir ve ithal edildiği anda belirlenmektedir. Satış bedeli ise eşya için fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır. Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat ise; ithal edilen eşyaya ilişkin ve bu eşyanın satış koşulu olarak alıcının satıcıya yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri kapsamaktadır.

Debit note; uluslararası ticarette oluşan fiyat farklılıkları nedeniyle kullanılan bir araçtır. İthal edilen eşyanın kıymeti ile ilgili olarak debit note; satıcının alıcıdan alacaklı olduğunu göstermek amacıyla satıcı tarafından düzenlenen ve fatura yerine kullanılan bir belgedir. Alıcının ithal etmiş olduğu eşyaya ilişkin olarak ödemesi gereken ek bir gider/maliyettir veya yükümlülüktür. İthalatçı firmanın yurt dışına olan borcunu arttıran ilave bir yüktür.

Debit note, ithalatçı firmanın yurt dışına olan borcunu arttıran ilave bir maliyettir. Ürünü satın almak için ödenen paraya yani gümrük kıymetine eklenir. Debit note, ithalatın maliyesini attırdığı için ilgili olduğu ithalata konu eşyanın gümrük ve katma değer vergisini arttırıcı bir etkisi vardır. Bu durumda; 2 no.lu katma değer vergisi beyannamesi ile vergi dairelerine ve/veya istisnai kıymetle beyan usulü ile de gümrük idarelerine bir beyan söz konusudur. Ayrıca, borç notu Gümrük Yönetmeliği’nin 53.maddesinde belirtilen süreler içerisinde ödenmez veya beyan edilmez ise kaynak kullanımı destekleme fonu ödemesine de konu olabilirler.

Dolayısıyla; serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihten sonra bile olsa, ithal işlemi ile ilgili olarak satıcıya yapılan bir ödeme veya debit note var ise bu ödemenin eşyanın gümrük kıymetine dahil edilmesi ve fark gümrük vergileri ve/veya cezalarının da tahsil edilmesi gerekmektedir.

Debit note nedeniyle eşyanın gümrük kıymetinde değişiklikler olmaktadır. Örneğin; yurt dışındaki satıcı bir firmadan alınan debit note, ithalatçı firmanın satıcıya olan borcunu ve dolayısıyla da ithal edilen eşyanın gümrük kıymetini arttırmaktadır.

Gümrük Yönetmeliği’nin 53/5 maddesine göre, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği anda mevcudiyeti bilinmeyen kıymet farklılıklarının, debit notelarının; istisnai kıymetle beyan yöntemi ile öğrenildiği ayı takip eden ayın yirmi altıncı gününe kadar gümrük idarelerine beyan edilerek gümrük vergilerinin bu süre içinde ödenmesi gerekmektedir.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 243/3 maddesine göre, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği anda mevcudiyeti bilinen kıymet farklılıklarının, gümrük idaresince tespit edilmesinden önce pişmanlıkla beyan yöntemi ile gümrük idarelerine beyan edilerek gümrük vergilerinin bu süre içinde ödenmesi halinde cezalar yüz on nispetinde uygulanmaktadır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Matrah ve İndirim Miktarlarının Değişmesi” başlıklı 35.maddesi hükmü vergi matrahının değişebileceğini ve/veya düzeltilebileceğini göstermektedir. Aynı Kanun’un “İthalatta Matrah” başlıklı 21.maddesine göre ithalatta matrah, maddede gösterilen unsurların toplanması ile elde edilmektedir. Bu unsurlar; ithal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri, ithalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar, gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemelerdir.

Buna istinaden debit note alındığında; bu borç notu gümrük mevzuatı kapsamında ilgili gümrük idarelerine beyan edilmeli ve bu matrah farkına isabet eden katma değer vergisinin ise yükümlü veya mükellef tarafından ödenmesi gerekmektedir. Debit/borç notu nedeniyle, ithal edilen malın değeri veya kıymeti arttığı için ilave katma değer vergisinin ise Kanun’un 21.maddesi gereğince alınması gerekmektedir.

Debit noteların süresi içerisinde beyan edilmesi gerekmektedir. İş bu beyanın gerçekleşmemesi halinde kaynak kullanımı destekleme fonu tahsilatına konu edilebilmektedir. Bunun haricinde gümrük kıymetine dahil edilmesi gereken debit noteların, Gümrük İdarelerine beyan edilmemesi durumunda, Gümrük Kanunu’nun ilgili hükümleri kapsamında cezai işlemler uygulanabilmektedir.

Sonuç olarak; ithalatla ilgili fiyat farkı faturalarının sonradan debit note olarak gelip gelmediğinin tespiti hususunda KDV-2’nin incelendiği, muhasebe kayıtlarında 320 Satıcılar ve 102 Bankalar hesabında beyanname ile ilişkilendirilmeyen mal için yapılan ödemelerin bulunup bulunmadığına denetimi gerçekleştirenler tarafından bakıldığı göz önünde bulundurularak debit noteların sorgulanması ve eğer ithal eşya ile ilgili ise Gümrük İdaresine beyan edilmesi gerektiği önemle dikkate alınmalıdır.

Bunun yanında; Debit note konularının; ithal eşyasına ilişkin fiyat düzeltmeleri ve transfer fiyatlandırması kapsamında yer alan fiyat düzenlemelerini de içerebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.