Son Günlerde Incoterms Kurallarına Aykırılık Nedeniyle Gümrük Müdürlükleri Tarafından Düzenlenen Usulsüzlük Cezalarına Genel Bir Bakış

International Commercial Terms kelimelerinin kısaltılmış hali olarak bilinen “Incoterms”, Milletlerarası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce-ICC) tarafından oluşturulmuş olup, uluslararası satış sözleşmelerinde malların sevkiyat şekillerine bağlı olarak satıcı ve alıcıların sorumluluklarını tanımlayan bir dizi teslimat koşullarıdır. Incoterms kuralları ile amaçlanan; uluslararası ticari sözleşmelerde yorum farklılıklarını ortadan kaldıracak kılavuz niteliğinde kurallar bütününü oluşturmaktır. Bahsi geçen kurallarda 2020 yılında yapılan revizyonla 11 teslim şekli belirtilmiş olup, bu teslim şekilleri kendi içinde tüm taşıma türlerini kapsayan teslim terimleri ile deniz ve iç su taşımalarına yönelik teslim terimleri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır:

• EXW (Ex Works), FCA (Free Carrier), CPT (Carriage Paid to), CIP (Carriage and Insurance Paid To), DAP (Delivered at Place), DPU (Delivered at Place Unloaded), DDP (Delivered Duty Paid) terimleri tüm taşıma türlerini kapsayan terimleri belirtirken, 
• FAS (Free Alongside Ship), FOB (Free on Board), CFR (Cost and Freight), CIF (Cost Insurance and Freight) ise, deniz ve iç su taşımalarına özgü terimleri işaret etmektedir. 
• Bunun dışında farklı teslim koşullarını belirlemek için “XXX” teriminin kullanılma imkânı bulunmaktadır.

Son günlerde gümrük yükümlüleri, faturalardaki teslim şeklinin Incoterms kurallarına uygun kullanılmadığı gerekçesiyle usulsüzlük cezaları ile muhatap olmaktadırlar. Söz konusu cezaların, gümrükteki 3 yıllık zamanaşımı ve beyanname sayıları göz önünde bulundurulduğunda ciddi tutarlara ulaşabildiği görülmektedir.

Teslim şekli gümrük kıymetini ilgilendiren bir konu olup Gümrük Kanunu ve buna göre düzenlenen ikincil mevzuatta iki tip ceza öngörülmektedir. Birincisi gümrük kıymeti eksikliğinden kaynaklanan vergi farkı ve 3 kat cezası, ikincisi ise beyannamenin eki belgelere uygun doldurulmamasından kaynaklanan usulsüzlük cezası. Faturada kullanılan Incoterms’ün ICC kurallarına uygun kullanılmaması her ne kadar ticari açıdan bazı sorunlar doğurabilse de (olası bir ihtilaf durumunda sorumlulukların tespiti açısından), yukarıda bahsedilen iki hususta bir ihlal olmadığı sürece Gümrük Mevzuatı yönüyle herhangi bir hüküm ifade etmeyeceğini düşünüyoruz. 

Bu çerçevede, usulsüzlük cezaları ile karşı karşıya kalan gümrük yükümlülerinin, cezaların miktarlarını da göz önüne alarak, söz konusu cezaların herhangi bir kanuni dayanağı bulunmadığı gerekçesiyle yargıya başvurabilmeleri mümkün görünüyor.