Menşe Kargaşasında Son Durum

İlave gümrük vergisi ve ek mali yükümlülük uygulamalarında;

• AB’den ATR belgesi ile ithal edilen eşyanın menşeinin hangi belge ile tevsik edilmesi gerektiği,
• Menşe tevsik edici belgelerin hangi aşamada sunulması gerektiği

gibi hususlarda yaşanan karışıklıklar ve uygulamadaki sorunlar nedeniyle, gümrük yükümlüleri  cezalı ek tahakkuk kararları ile karşı karşıya kalmış ve bu tahakkukların büyük bir kısmı için itiraz ve dava yoluna başvurulmuştur.

2020 yılının başlarında hazırlamış olduğumuz bültende, yargının menşe kargaşasını çözmeye başladığını ve gümrük yükümlüleri lehine kararlar verdiğini yazmıştık. O günden bugüne konu ile ilgili Gümrük İdaresi ve yargı nezdinde hangi noktaya gelindiğini okuyucu ve takipçilerimiz için toparlamakta fayda görüyoruz.

Gümrük İdaresi Nezdinde Yapılan Değişiklikler

Öncelikle, 01.04.2020 tarih ve 31086 sayılı Resmî Gazete ile Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlandı. Bahsi geçen yönetmelik ile, Gümrük Yönetmeliği’ne, eşyaların menşeini tevsik eden belgelerin sonradan ibrazına ilişkin geçiş hükmü niteliğinde olan, Geçici 16. madde eklenmiştir. Söz konusu Geçici 16. madde ile,

• Avrupa Birliği ülkelerinden A.TR dolaşım belgesi eşliğinde gelen VE
• 01.04.2020 tarihinden (ilgili maddenin yürürlüğe girmesinden) önce beyannamesi tescil edilmiş olan

eşyanın Avrupa Birliği menşeli olduğunu tevsik eden menşe şahadetnamesinin veya tedarikçi beyanının, bahsi geçen maddenin yürürlük tarihi olan 01.04.2020 tarihinden itibaren 6 aylık süre içerisinde Gümrük İdaresine ibraz edilebileceği kabul edilmiştir. Bu düzenleme ile gümrük yükümlülerine geçmişte halihazırda tescil edilmiş beyannameleri ile ilgili de 6 ay içinde menşe şahadetnamesi veya tedarikçi beyanının sunulması imkanı getirilmiştir. Gümrük yükümlülüleri bu değişikliğin kendilerine verdiği imkandan faydalanarak başvurularını tamamladılar.

Yapılan bu değişiklik sonrasında gümrük yükümlüleri daha önce sunulmamış menşe şahadetnamelerini gümrük idarelerine sunmaya başladı ve haklarında düzenlenen ek tahakkuk ve ceza kararları iptal edildi.

Bunun akabinde, 20.10.2020 tarihinde Gümrük Yönetmeliğinin geçici 16 ncı maddesine üçüncüi fıkra eklenerek, 20.10.2020 tarihinden önce tescil edilmiş ve ekinde menşe şahadetnamesi bulunmayan beyannameler için menşe şahadetnamesinin 6 ay içinde sunulma imkanı getirilmiştir. Bu düzenleme ile AB menşeli eşyalar için 01.04.2020 tarihinde getirilen imkan, AB menşeli olmayan ithalatlar için de getirilerek eşitlik sağlanmış oldu. Söz konusu geçiş hükmü uyarınca, halihazırda açılmış davalara konu eşyaların menşe şahadetnamelerinin temin edilerek Gümrük İdaresine sunulmasını tavsiye ediyoruz.

Bir başka değişiklik de, 10 Aralık 2020 Tarihli Resmi Gazete  Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile yapılmıştır. Bu değişikliğe göre, 01.01.2021 tarihi itibariyle;

“..Türkiye ile AB arasında gümrük birliği tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararının ticaret politikası önlemlerine ilişkin 47 nci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere, AB’ye üye ülkelerden A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde gelen eşyanın serbest dolaşıma girişinde, menşe şahadetnamesi aranmayacaktır”.

Bu düzenleme ile 2021 yılının başından itibaren Avrupa Birliği’nden ATR belgesi ile eşya ithal eden yükümlüler menşe şahadetnamesi sunmak zorunda kalmayacaktır. Ancak Gümrük İdaresi’nin geçmiş uygulamaları göz önüne alındığında, bu düzenlemenin de ne şekilde uygulanacağı ve ne gibi uygulama problemleri yaşanacağı zamanla görülebilecektir. 

Yargıda Son Durum

Daha önceki bültenimizde de alıntı ve ayrıntılarıyla yer verildiği üzere, mahkemeler hangi belgenin ne zaman verildiğinden ziyade, uyuşmazlıklara özün önceliği açısından yaklaşmakta ve eğer gümrük yükümlüleri ithal eşyasının menşeinin süresi içinde, menşe ispatlayıcı belgelerden herhangi biri ile ispatlanabildiği sürece gümrük yükümlülerinin lehine karar vermektedir. Ayrıca, Gümrük İdaresi’nin yukarıda bahsedilen düzenlemelerinin akabinde de, gümrük yükümlüleri menşe şahadetnamelerini gümrük idaresine sunma şansı yakaladı ve yargı aşamasında devam eden ihtilaflar bu şekilde sonlandırılmaya başlandı.