Dijital Bankaların Faaliyet Esasları ile Servis Modeli Bankacılığı Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete’de Yayımlandı

Yönetmelik’e ilişkin özet açıklamalarımız aşağıda yer almakta olup, Yönetmelik’in yayımlandığı Resmi Gazete’ye buradan ulaşabilirsiniz:

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/12/20211229-6.htm

• Dijital banka tanımı yapıldı

Taslak Yönetmelik’teki dijital banka tanımı korunarak “bankacılık hizmetlerini fiziksel şubeler yerine esas olarak elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanalları aracılığıyla sunan kredi kuruluşu” olarak tanımlandı. Bu çerçevede, yalnızca mevduat ve katılım bankaları dijital banka olabilecektir.

• Dijital bankanın faaliyet sınırları belirlendi

Müşteri portföyüne ilişkin sınırlamalar: Dijital bankanın kredi müşterileri yalnızca finansal tüketici ya da KOBİ’ler olabilecektir. Taslak Yönetmelik’te KOBİ boyutunu sonradan aşan işletmelere verilecek hizmete ilişkin bir açıklık yoktu. Yönetmelik ile, KOBİ boyutunu aşmayan işletmelere hizmet sunmaya başlandıktan sonra, bu işletmelerin KOBİ boyutunu aşması durumunda, işletmeler yeniden KOBİ boyutu sınırlarına dâhil oluncaya kadar yalnızca KOBİ boyutunu aşan müşterilere sunulabileceği belirtilen hizmetleri (örneğin, KOBİ boyutunu aşan işletmeler için döviz kredisi kullandırması) sunabileceği düzenlendi. Öte yandan dijital bankalar mevduat ve katılım bankalarının gerçekleştirdiği tüm işlemler ile bankalararası piyasalarda ve sermaye piyasalarında faaliyet yürüterek Bankacılık Kanunu’nun 48. maddesinde kredi olarak sayılan işlemleri gerçekleştirebilecek ve diğer bankalara kredi kullandırabilecektir.

Kullandırılacak krediye ilişkin sınırlamalar: Taslak Yönetmelik’te olduğu gibi Yönetmelik ile tüketici niteliğini haiz müşteriye kullandırılacak teminatsız nakdi krediler için sınırlama getirildi. Buna göre, kredi kartları ile gerçekleştirilen harcamalar ve nakit çekimleri ile kredili mevduat hesapları hariç, müşterilere toplamda maksimum aylık net ortalama gelirinin 4 katı tutarında teminatsız kredi verilebilir. Ancak, müşterinin aylık net ortalama geliri tespit edilemiyorsa bu tutar maksimum 10 bin TL olacaktır. Taslak Yönetmelik’ten farklı olarak Yönetmelik ile ayrıca dijital bankaların, müşterilerinin ödeme güçlerini değerlendirebilmek amacıyla müşteri hakkında edineceği bilgiler ile objektif kriterlere dayanmak şartıyla kendi gelir tahmin modellerini kullanarak değerlendirmeler yapabileceği ve gelir tespitinde bulunabileceği düzenlendi.

Teşkilatlanmaya ilişkin sınırlamalar: Taslak Yönetmelik’te fiziksel şube açılamayacağına ilişkin kısıtlama Yönetmelik ile de korundu ve ilave olarak, dijital bankaların; genel müdürlük ile genel müdürlüğe bağlı hizmet birimleri dışında muhabirlik, acentelik, temsilcilik gibi teşkilatlanmaya gidemeyeceği, genel müdürlüğe bağlı hizmet birimlerini amacı dışında fiziksel şube gibi kullandıramayacağı, dijital ortamda gerçekleştirilecek olanlar hariç kiralık kasa ve emanete alma işlemleri ile saklama hizmetlerini sunamayacağı belirlendi. Bir şube gibi kullanılmadıkça müşteri şikayetlerini ele almak üzere fiziksel büro kurmaları gerektiği tekrar belirtildi. Taslak Yönetmelik’te olmayan ve Yönetmelik ile getirilen, pazarlama hizmetleri kapsamında alınan hizmetler de dâhil olmak üzere Destek Hizmetleri Yönetmeliği’ne uygun olarak destek hizmeti kuruluşlarından müşteri ile yüz yüze iletişim kurulacak şekilde hizmet alınması ya da elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanallarında başlayıp bu kanallarda fiili imkânsızlık nedeniyle tamamlanamayan ve ATM gibi fiziksel erişim noktalarından da gerçekleştirilemeyen işlemlerin dijital bankanın kendi personeli ya da destek hizmeti aldığı kuruluş personeli vasıtasıyla müşteri ile yüz yüze iletişim kurularak tamamlanmasının bir aykırılık teşkil etmeyeceği düzenlendi.

Öte yandan Taslak Yönetmelik ile paralel olarak dijital bankalar, ATM kurabilecek ve/veya mevcut ATM’ler üzerinden hizmet verebilecekler.

• Dijital bankaların kuruluş ve faaliyet izni genel şartları belirlendi

Yönetmelik’te yer alan kuruluş ve faaliyet izni genel şartları, Taslak Yönetmelik’te belirtildiği gibi Bankların İzne Tabi İşlemleri ile Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmeliği’nde belirtilen hükümler saklı kalmak üzere ilave hükümler olarak uygulanacaktır.

Yönetmelik ile yeni getirilen bir hüküm ile, Kurul’un, başvuru sahibinin hâkim ortaklarının teknoloji, elektronik ticaret ya da telekomünikasyon hizmetleri sunan tüzel kişiler olması durumunda, bu hâkim ortak tüzel kişilerin ya da ilgili tüzel kişilerin kontrolünü elinde bulunduran gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de yerleşik olmasını ve Türkiye’de yerleşik kişilerin borçluluk durumu ve mali gücüne ilişkin risk verilerini Risk Merkezi ile paylaşmak üzere sözleşme imzalamış olmalarını şart koşabileceği belirlendi. 

• Dijital banka olarak faaliyet göstermek isteyen mevcut bankalara ilişkin şartlar belirlendi

Taslak Yönetmelik’te halihazırda faaliyette bulunan bankaların, ödeme kuruluşlarının ve diğer mali kurumların dijital bankaya dönüşüm işlemlerine ilişkin hükümler yer almaktaydı. Ancak Yönetmelik ile ödeme kuruluşları ve diğer mali kurumlara ilişkin getirilen taslak maddelere Yönetmelik’te yer verilmeyerek yalnızca mevcut bankalara ilişkin düzenlemeler korundu.

Yönetmelik’te halihazırda kurulu ve şubeleri aracılığıyla faaliyet gösteren bankaların ayrıca bir başvuruda bulunmalarına gerek olmaksızın faaliyetlerini dijitale taşıyabilecekleri ya da mevcut faaliyet izinlerinin kapsamıyla sınırlı olmak kaydıyla aynı tüzel kişilik altında farklı bir marka adı ile kısmen ya da tamamen elektronik bankacılık hizmetleri dağıtım kanalları aracılığıyla hizmet sunabileceği ve bu durumda dijital bankalara ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı hüküm altına alındı. Bu bankaların şubelerini kapatmak istemesi durumunda ise şubelerin ancak Kurumun uygun göreceği bir plan dâhilinde kapatılabileceği düzenlendi.

• Servis modeli bankacılığı esasları düzenlendi

Yönetmelik ile servis bankalarının ancak yurt içinde yerleşik arayüz sağlayıcılarına ve yalnızca kendi faaliyet izinleri çerçevesinde servis modeli bankacılığı hizmeti verebileceği hüküm altına alındı, Taslak Yönetmelik’te yer alan arayüz geliştirici ifadesi arayüz sağlayıcı olarak güncellenerek arayüz sağlayıcı tanımı Taslak Yönetmelik’e göre daha da detaylandırıldı. Yönetmelik ile arayüz sağlayıcıların sermaye şirketi olması gerektiği ve bankaların arayüz sağlayıcı olamayacağı netleştirildi.

Yönetmelik ile arayüz sağlayıcının, servis bankasından hizmet almasının yanında, servis bankası ile müşteri arasında sözleşme ilişkisinin kurulmasına aracılık etmesi veya bu sözleşme kapsamında sağlamakta olduğu arayüz üzerinden, müşteriye servis bankası tarafından bankacılık hizmetlerinin sunulmasına imkân sağlaması bakımından, Destek Hizmetleri Yönetmeliği kapsamında servis bankasına hizmet sunan bir destek hizmeti kuruluşu olarak nitelendirileceği düzenlendi.

Servis modeli bankacılığı hizmetinin sunulmasında kullanılacak mobil uygulama veya internet tarayıcısı temelli arayüzler ise arayüz sağlayıcılar tarafından oluşturulacaktır. Taslak Yönetmelik’te arayüz sağlayıcının mobil uygulaması ya da internet tarayıcısı temelli arayüzünün elektronik bankacılık hizmetlerine ilişkin yer verilen kimlik doğrulama ve işlem güvenliği yükümlülüklerine uygun olmasını sağlamak konusunda yalnızca servis bankası sorumlu tutulmuşken Yönetmelik ile arayüz sağlayıcı ve servis bankasının müteselsil sorumlu olduğu düzenlendi.

Servis bankasının arayüz sağlayıcıya hizmet verebilmesi için aralarındaki hizmet sözleşmesinde yer alması gereken hususlar detaylandırıldı.